Položaj Hidrografija	Stanovništvo Priroda Istorija Stari zanati	Privreda

Brgljezi
sittaeuropea

Sistematika

Carstvo: Animalia
Razred: Aves
Red: Passeriformes
Porodica: Sittidae
Rod: Sitta i Tichodroma
Podred: Passeri

Opšti opis

Pravi brgljezi roda Sitta su veoma slični jedni drugima, pa ih je lako prepoznati od ostalih. Gornji deo tela je uglavnom sive boje, dok je kod nekih tropskih vrsta jarkoplave ili ljubičaste. Mnoge vrste imaju crne pruge preko očiju. Donji delovi tela su sivkastobele do smeđe boje. Mužjaci i ženke se vrlo malo razlikuju, sa iznimkom brgljeza zidarčca , kod kojeg mužjakov vrat postane crn za sezone parenja. Kljun je podug, vrat i rep su kratki. Dužina varira od 9,5 do 20 cm, a težina od 10 do 60g. Penju se na drugačiji način od detlica i puzića, ne koristeći rep kao oslonac. Dok se penju, ne postavljaju noge paralelno, vec jednu postave visoko, a drugu nisko, kao oslonac. Oglašavaju se cvrkutanjem i uzastopnim piskutanjem. Njihovu ishranu čine kukci i paukovi, a u jesen i zimu semenje. Dve vrste su ugrožene, a dve osjetljive.

Razmnožavanje

Brgljezi obično žive u parovima ili malim grupama. Tokom zime se često udružuju sa jatima senica, detlića i ostalih šumskih ptica koje traže hranu. Svi se gnezde u dupljama u drveću ili stenama, ali postoji neverovatna razlika u detaljima tokom izgradnje gnezda. Neke manje vrste kopaju komore u trulom drvetu kao gnezdo, belogrudi i beloobrazni brgljezi trljaju otrovne kukce oko ulaza u gnezdo, a crvenogrudi koristi razmazanu smolu kao zaštitu. Brgljezi lončari prave gnezda od blata. Ženka nese 4-10 belih jaja sa crvenkastim pegama. Težina jaja varira od 1 do 2,5 g. Inkubacija traje 14-18 dana, a ptići u gnezdu ostaju 20-25 dana. Tokom inkubacije mužjak hrani ženku.

Rasprostranjenost

Nastanjuju Aziju, Europu, Severnu Ameriku i sever Afrike. Staništa su im šumovita područja, parkovi i stenovita mesta. Nijedna vrsta nije prava selica, ali severne populacije se ponekada sele južnije.

Neprijatelji

Lisica i šakali su joj jedini neprijatelji na ovom prostoru, sem ljudi.

Zanimljivosti

Prilikom redovnih obilazaka terena u Somboru u jesenjem periodu (septembar, oktobar 2012) uočen je veliki broj brgljeza u parkovima, park-šumama i drvoredima na teriroriji grada Sombora. Zabeleženo je ukupno najviše do 28 (12-28) primeraka, što je gotovo četiri puta veci broj nego u prosečnim godinama za ovaj period godine. Prema ranije sakupljenim podacima za jesenji period broj brgljeza se kretao izmedu šest i osam primeraka. Zasada nemamo informacije o tome da je ovakva vanredno visoka pojava brojnosti ove vrste uočena i van područja grada Sombora. Pretpostavlja se da u lokalnoj okolini (podunavskim šumama) gnežđenje ove vrste dobro uspeo ove godine, te su ptice nakon reproduktivnog perioda počele posećivati gradski reon Sombora. Broj ove vrste će se pratiti i u kasno jesenjem i zimskom periodu, jer lako je za očekivati da će broj nadalje rasti sa padom temperature. Brgljeza možemo često uočiti u društvu velikih Parus major i plavih senica caeruleus .

Linkovi

Pripremio: Petar Pavlović, IV-5