- Ančur jabučavi
- Bagrem
- Bagremac
- Bela Joha
- Bođoš
- Brsljen
- Brest
- Breza
- Rakita
- Žalosna vrba
- Crna joha
- Crveni glog
- Crvena vrba
- Grab
- Divlja kupina
- Dud
- Dren
- Dzanarika
- Plavi glog
- Vrba Iva
- Hmelj
- Imela
- Jasen
- Javor klen
- Javor
- Lešnik
- Lijane
- Lipa
- Mečja leska
- Hrast cer
- Hrast lužnjak
- Hrast sladun
- Hrast kitnjak
- Kesten
- Kiselo drvo
- Orah
- Bela topola
- Šipak
- Šumska jagoda
- Sviba
- Vrba iva
- Crna topola
- Kanadska topola
- Zelenika
- Zova
- Platan
- Trnjine
- Jablan
Klen
Acer campestre
Naučna klasifikacija
- DOMEN:Eukaryota
- CARSTVO:Plantae
- RAZDEO: Magnoliophyta
- KLASA:Magnoliopsida
- RED:Sapindales
- PORODICA:Sapindaceae
- ROD:Acer
- VRSTA:A. Campestre
Rasprostranjenost vrste
Klen je prilagodljiva vrsta široke ekološke amplitude.
Kod nas ga ima u nizijskim i brdskim predelima, najviše u zoni hrastova. Kod nas je Klen najčešća vrsta Javora. Raste u listopadnim i mešovitim šumama, često se može naći u šumama običnog Graba, hrasta Lužnjaka i Bukve, na rubovima šuma, kamenita i peščana do glinskog tla.
On je prirodno rasprostranjen na području srednje, zapadne i južne Evrope, jugozapadne Azije i severne Afrike, od nizijskog do brdskog područja. Podnosi boravljenje u senci kao i zagađenos vazduha.
Na statusu ugroženosti nalazi se sa malim rizikom od izumiranja.
Karakteristike
Javor Klen je listopadni grm ili stablo iz porodice sapindovki (Sapindacea). Može narasti do 20 metara visine.
Korenski sistem je vrlo dobro razvijen. Širina debla varira između 80 cm pa na više. Kora je glatka i tanka dok je biljka mlada, a kako biljka stari tako i kora postaje svetlosiva ili svetlosmeđa.
Starenjem ona potamni, prošara se belim, počinje da nepravilno puca i mrežasto se ljušti. Mlade grane su sivosmeđe i sjajne, na vrhu su sitno dlakave. Pupoljci su sitni, jajasti, tupi ili blago ušiljeni, belkasto dlakavi sa svetlosmeđim do crvenosmeđim ljuskama.
Terminalni pupoljci (oni koji su na samom vrhu) su dosta veći od pazušnih (bočnih) pupoljaka. Listovi su kožasti, na dugoj peteljci i dosta su sitni u odnosu na listove drugih vrsta javora. Javor ima naspramno raspoređene listove, koji su obično palmastog oblika, mada postoje i vrste koje imaju peraste listove.
Cvetovi javora su mali i nisu upadljivi. Nekoliko nedelja do šest meseci nakon cvetanja sa drveta pada veliki broj semena. Plod javora je takav, da se vrti dok pada i raznosi seme što je dalje moguće.
S lica su tamnozeleni a sa naličja bledozeleni i maljavi. U jesen prvo požute a zatim i pocrvene. Dugi su i široki od 5 do 10 cm, nalaze se na crvenkastoj peteljci dugoj oko 10 cm. Cvetovi su svetlozeleni, skupljeni u cvast (Cvast predstavlja skup cvetova na zajedničkoj osnovi).
Oni su zelenkasti i žuti, sitni i nalaze se na 3 do 5 cm dugačkim peteljkama. U cvasti se nalazi od 15 do 20 cvetova. Cvet je graden od 5 čašičnih listića i cvetne lože, sadrži 8 prašnika i jedan tučak.
Plod je pupavac, sastavljen od dve krilate orašnice duge od 2 do 4 cm koje su na vrhu malo proširene, a ni pri osnovi nisu sužene. Orašnice su nasuprotno smešetne jedna prema drugoj.
Razmnožavanje i cvetanje
Klen se razmnožava generativno.Generativno razmnožavanje je razmnožavanje semenom. To seme je nastalo oplođenjem matične biljke iste vrste.
Javor cveta krajem zime ili u proleće i gotovo za sve vrste je karakteristično da cveta istovremeno ili odmah nakon pojave listova - Klen cveta u aprilu i maju, a tada i lista i tada se i razmnoĚava.
Etimologija
Latinsko ime roda Acer, stari je latinski naziv za javor te znači oštar, šiljat. Ovaj naziv je dobio zbog listova šiljatih režnjeva. Ime vrste Campestre znači poljski. Na stranim jezicima nazivi su field maple, bedge maple, common maple (engleski), Feldaborn, Massbolder (nemački).
Zanimljivosti
Klen je trvdo drvo i u narodu se najčešće koristilo za izardu držalja za alatke. Klenovina je vredno drvo koje može da se koristi za muzičke instrumente, stolarstvo, rezbarstvo i ostalo. Proletnji pupoljci i listovi klena su jestivi i slatkasti. Sok dobijen iz debla u rano proleće može se sakupiti i pirpremiti kao piće ili skuvati da bi se dobio sirup, premda je slabo izdašan u odnosu na druge vrste javora i sadrži samo oko 1% saharoze. Klen je vrlo medonosna biljka, pčele rado posećuju njegove cvetove sakupljajući nektar i polen. Na 1 ha unosi su oko 100 kg meda. Klen se upotrebaljava i u ozeljenjivanju za pojedinačnu i grupnu sadnju. Veoma je pogodan za formiranje gustih živih ograda različite vrste. Ovo drvo je dobilo nagradu Kraljevskog hortikulturnog društva za zasluge u vrtu.
Litereratura
- Plantea - Javor Klen; Priroda i Biljke
- KLEN (ACER CAMPESTRE - FAM. SAPINDACEAE)- Gras Garden
Linkovi
Pripremila: Nikolina Canjev; IV-4
