Položaj Hidrografija	Stanovništvo Priroda Istorija Stari zanati	Privreda

CARSTVO Animalia
KOLENO Arthropoda
KLASA Insecta

Vodeni cvetovi (insekti)

Ephemeroptere

Taksonomija:

Carstvo: Animalia
Razdeo: Euarthropoda
Klasa: Insecta
Podklasa: Pterygota
Red: Palaeoptera
Nadred: Ephemeropteroidea

Morfološke karakteristike:

Dugačak je 8-12 centimetara, a razmak njegovih krila od kojih su prednja znatno veća od zadnjih, dostiže 6-7 centimetara. Karakteriše ga postojanje dva stadijuma odrasle jedinke (subimago i imago), paleopterni sistem krila, potpuno redukovan i nefunkcionalan usni aparat kod odraslih jedinki, prisustvo srednjeg kaudalnog filamenta i samo jedne osovinske ploče za zglobljavanje krila, redukovan analni dio zadnjih krila, kao i adaptacije prednjih nogu mužjaka za hvatanje ženki prilikom kopulacije. Larve poseduju usni aparat za grickanje. Odrasli vodeni cvjetovi imaju mekano i nježno tijelo. Krila su membranozna, imaju složenu nervaturu i u mirovanju su postavljena vertikalno u odnosu na tijelo. Složenost nervature krila, pored još nekih karakteristika, služi za determinaciju na superfamilije. Prvi par krila je prilično veći od drugog (heteronomna krila).

Način života:

Odrasle jedinke vodenih cvjetova žive uz obale rijeka ili jezera, i to od nekoliko sati do par dana. Za to vrijeme se okupljaju u rojeve, pare i polažu jaja u vodu, posle čega uginu. Jaja padaju na dno i iz njih se izleže larva koja vremenom raste. Period razvića jaja od poleganja do eklozije larvi traje najviše do 10 meseci kod arkto-alpijskih vrsta, ili uopšte ne postoji kod ovoviviparnih vrsta. život larvi traje od nekoliko nedelja do više od 2 godine. Larve (nimfe, najade) žive u vodenim ekosistemima (bistrim brzim potocima, riječnim izvorima, ali i sporijim i većim rijekama, dok nekoliko vrsta živi u jezerima). Većina vrsta su herbivori, hrane se algama. Pojedine vrste se hrane i beskičmenjacima.

Značaj:

Larve vodenih cvjetova imaju veliki značaj kao važna karika u lancu ishrane u riječnim ekosistemima, jer predstavljaju hranu ribama, kao što je pastrmka. Pored toga, larve nisu u mogućnosti da trpe promjene kvaliteta vode, veoma su osjetljive na promene u životnoj sredini (poput zagađenja), usled čega se koriste kao bioindikatori. Na kopnu se mnoge životinje hrane i razvijenim odraslim jedinkama vodenih cvjetova u vrijeme njihove masovne pojave.

Poreklo imena:

Naučno ime Ephemeroptere duguju kratkom (efemernom) životu odraslih jedinki, koji traje najčešće od nekoliko časova do nekoliko dana. Naziv u srpskom jeziku opisuje izgled ovih insekata nakon života - posle svadbenog rojenja i polaganja jaja, raznobojni mužjaci i ženke iscrpljeni padaju na vodene površine gde plutaju poput cvetova.

Cvetanje Tise:

Vodeni cvet je insekt koji život provodi u mulju na dnu reke i samo na jedan dan u godini, nakon tri godine provedene u mulju, pojavljuju se iznad reke i leteći u rojevima produžava svoju vrstu. Cvetanje Tise je zapravo svadbeni ples ovih tananih insekata u kom se mužjak i ženka spajaju, a nakon oplodnje i polaganja jaja umire prvo mužjak, a onda i ženka. Više miliona oplođenih jajašaca započinje novi trogodišnji razvojni ciklus u glinovitom koritu Tise.

Zanimljivosti:

Kada se u januaru 2000. godine dogodila ekološka katastrofa, izlivanje velike količine otpadne vode iz rudnika zlata zagađene cijanidom, postojala je bojazan da je Tiski cvet izgubljen zauvek. Srećom, već sledeće godine se pokazalo da je vrsta preživela. Nadam se da više neće biti takvih katastrofa jer ova vrsta insekata ne podnosi zagađene vode.

Linkovi:

Slike

Pripremila: Nina Janjić, IV - 4