Rodonačelnik filozofije matematike i osnivač intelektualne i religiozne zajednice, zvane Pitagorejski savez ili bratstvo - bio je PITAGORA. Pristalice njegovog učenja nazivali su Pitagorejcima. Pitagora je od svojih sledbenika tražio samo da ga prvih 5 godina slušaju i da ćute. Za njega filozofija počinje veštinom slušanja (akuzmatika). Pitagora je za sebe rekao da nije sveznalac, nego samo ljubitelj mudrosti pa se otuda tvrdi da je on prvi upotrebio reč filozof. Rođen je 582g. p. n. e. na ostrvu Samosu, a umro je 496 g. p. n. e. Po jednima bio je sin kralja Apolona, a po drugima sin imućnog građevinara Mnesarha. Nakon odlaska sa Samosa (zbog mržnje prema Polikratovoj tiraniji) u južno italskom gradu Krotonu osnovao je školu. Ona se od ranijih filozofskih škola odlikovala asketskim načinom života i religioznim karakterom. Napustio je grad u trenutku kada su se pojavili prvi znaci otpora. Kao "božanski čovek" vrhunac je dostigao 532. g. p. n. e. To nisu obični učenici nego pripadnici religioznih društava koje je udružio u bratstvo. Škola je imala gotovo isti karakter kao i verske sekte, koje su imale stroga pravila o načinu života, ishrane (nisu uzimali goveđe i ovčije meso), muzike, obavezu proučavanja matematike i lekarske veštine.

Pripisivana su im otkrića tajni brojeva. Utvrdili su povezanosti strukture brojeva sa strukturom muzike i kosmosa. Nastojali su da u društvu i prirodi ono što je nepromenljivo, bitno, suštinsko izraze brojem i brojčanim relacijama. Izučavali su geometriju, astronomiju, aritmetiku i muziku. Uočavali su brojčane odnose tamo gde ih obični smrtnici tog vremena nisu ni naslućivali. Proučavanje pitagorejskog učenja otežano je bilo činjenicom da je to učenje bilo tajno, pa se stoga prenosilo samo usmeno. Pitagora iza sebe nije ostavio nikakva pisana dela. Za njih svaki broj je bio skup jedinica. Suština pitagorejskog učenja je tvrdnja : "SVE JE BROJ ". To je smela tvrdnja, jer iz nje proizilazi težnja da se ono suštinsko ne izražava u čulnoj formi (voda, vazduh), nego u apstraktnoj formi koja još nije čista misao, nego sredina između čulnost i i mišljenja. Po mišljenju Pitagorejaca brojevi su se sastojali od parnog (negraničenog) i neparnog (ograničenog). Prema njima ograničeni kosmos okružen je neograničenim. Tačku su nazivali jedinicom, liniju dvojkom, trojku površinom i ispitivali su numeričke osobine i uveli numerički misticizam. Znali su za 4 pravilna poliedra. Brojevi su bili, dakle, ono najmudrije, suština i uzrok. Takođe smatraju da je arhe dat u množini.četvorugaoni brojevi "TETRAKTIS" predstavljao je savršen broj zdravlja i harmonije. Za njih je to sveta figura koja nastaje ređanjem deset"šljunaka"od jedan do četiri pravilna poliedra:tetraedar, kocku, oktaedar i dodekaedar.

Verovali su u besmrtnost i seobu duša (metempsihoza). Bili su protiv kažnjavanja pasa, pozivajući sa upravo na ovo verovanje. Laveži su ustvari za njih bili glasovi preminulih rođaka. Duša je za njih bila "samokrećući" broj koji se uklapa u kružno kretanje svih stvari. Njegovo shvatanje nije bilo geocentričko jer tvrdi da se u centru kosmosa nalazi vatra. Zbog toga je Pitagora bio uveren da je dobra samo ona filozofija koja izražava tu kosmičku harmoniju. Svoja neka shvatanja realizovao je osnivanjem bratstva u kojem se nalazi klice monaškog reda.članovi pitagorejskog saveza su smatrali kako "trebe neprestano učiti slušajući", "ne treba živeti besposleno", "ne treba se ženiti bogatom ženom", "nikome ne pomagati u skidanju tereta"� Doprineli su razvoju dietetike, moralne poruke, isticali pravdu koja po Pitagori nije ništa drugo nego "broj pomnožen sa samim sobom". Prema Pitagorejcima najbolji je taj saznavalački život). Danas nam je Pitagora poznat po teoremi koja potiče od Vavilonaca, odnos katetaihipotenuze. Prvi put je dokazana u Pitagorejskoj školi. Takođe su prvi u Grčkom svetu ženama priznavali ravnopravnost i humano postupali prema robovima. Sedišta pitagorejaca su bila spaljivana aisami su bili proterivani. Pitagoru uvek prilično tajanstvenu ličnost opisao je Prokle kao prvog čoveka koji je od geometrije napravio slobodnu nauku.

Po mišljenju Bertranda Rasela nadmoćnost Grka vidljivija je u matamatici i astronomiji više nego u bilo čemu drugom. "Veština matematičkog dokazivanja poticala je, uglavnom u celini, od Grka. " Ono što su dali u umetnosti, književnosti i filozofiji može se smatrati boljim ili gorim, ali ono sto su oni postigli u geometriji apsolutno se ne može osporiti. Nešto potiče iz Egipta nešto manje iz Vavilona, ali ono što su dobili iz ovih izvora uglavnom su bila pravila, a u astronomiji beleške o posmatranjima koja su se protezala dug vremenski period, ali veština dokazivanje je trajan doprinos Grka matematici. Značaj i doprinos Pitagore i pitagorejaca jeste u afirmaciji matematike i kvantitativnog pristupa stvarnosti.

Izvori

Bertrand Rasel: "Istorija zapadne filozofije", Narodna knjiga � Alfa, 1988god. , str 202
Mile Savić, Vladimir N. Cvetković, Nenad Cekić - Filozofija za srednju školu, Zavod za udžbenikeinastavna sredstva, Beograd, 2004 god
wikipedia
pitagora

Pripremila : Andrea Dragojević IV-5

Plan i program

Periodi

Mapa antičke Grčke

Rečnik antičke filozofije

Filozofi