Režimi zaštite
Na zaštićenom području uspostavljaju se sledeći režimi zaštite:
- 1) I stepena
- 2) II stepena i/ili
- 3) III stepena
Režim zaštite I stepena:
- 1) zabranjuje korišćenje prirodnih resursa i izgradnju objekata;
- 2)ograničava radove i aktivnosti na naučna istraživanja i praćenje prirodnih
procesa, kontrolisanu posetu u obrazovne, rekreativne i opštekulturne svrhe, kao i
sprovođenje zaštitnih, sanacionih i drugih neophodnih mera u slučaju požara,
elementarnih nepogoda i udesa, pojava biljnih i životinjskih bolesti i
prenamžavanja štetočina, uz saglasnost Ministarstva.
Režim zaštite I stepena - stroga zaštita, sprovodi se na zaštićenom području ili
njegovom delu sa izvornim ili malo izmenjenim ekosistemima izuzetnog naučnog i
praktičnog značaja, kojom se omogućavaju procesi prirodne sukcesije i očuvanje
staništa i životnih zajednica u uslovima divljine.
Režim zaštite II stepena:
- 1) zabranjuje izgradnju industrijskih, metalurških i rudarskih objekata, asfaltnih
baza, rafinerija nafte, kao i objekata za skladištenje i prodaju derivata nafte i
tečnog naftnog gasa, termoelektrana i vetrogeneratora, luka i robno-trgovinskih
centara, aerodroma, uslužnih skladišta, magacina i hladnjača, vikendica i drugih
porodičnih objekata za odmor, eksploataciju mineralnih sirovina, treseta i
materijala rečnih korita i jezera, preoravanje prirodnih travnjaka, privredni
ribolov, unošenje invazivnih alohtonih vrsta, izgradnju objekata za reciklažu i
spaljivanje otpada i obrazovanje deponija otpada;
- 2) ograničava regulaciju i pregrađivanje vodotoka, formiranje vodoakumulacija,
melioracione i druge hidrotehničke radove, izgradnju hidroelektrana, solarnih
elektrana i elektrana na bio-gas, objekata turističkog smeštaja, ugostiteljstva,
nautičkog turizma i turističke infrastrukture i uređenje javnih skijališta, izgradnju
objekata saobraćajne, energetske, komunalne i druge infrastrukture, stambenih i
ekonomskih objekata poljoprivrednih gazdinstava, tradicionalno korišćenje kamena,
gline i drugog materijala za lokalne potrebe, izgradnju ribnjaka, objekata za
konvencionalno gajenje domaćih životinja i divljači, ribolov, lov, sakupljanje
gljiva, divljih biljnih i životinjskih vrsta, gazdovanje šumama i šumskim
zemljištem, formiranje šumskih i poljoprivrednih monokultura, unošenje vrsta stranih za divlji biljni i životinjski svet regije u kojoj se nalazi zaštićeno područje
i primenu hemijskih sredstava.
Režim zaštite II stepena - aktivna zaštita, sprovodi se na zaštićenom području
ili njegovom delu sa delimično izmenjenim ekosistemima velikog naučnog i
praktičnog značaja i posebno vrednim predelima i objektima geonasleđa.
U II stepenu zaštite mogu se vršiti upravljačke intervencije u cilju restauracije,
revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, bez posledica po primarne
vrednosti njihovih prirodnih staništa, populacija, ekosistema, obeležja predela i
objekata geonasleđa, obavljati tradicionalne delatnosti i ograničeno koristiti
prirodni resursi na održiv i strogo kontrolisan način.
Režim zaštite III stepena:
- 1) zabranjuje izgradnju rafinerija nafte i objekata hemijske industrije,
metalurških i termoenergetskih objekata, skladišta nafte, naftnih derivata i
prirodnog gasa, unošenje invazivnih alohtonih vrsta i obrazovanje deponija;
- 2) ograničava izgradnju drugih industrijskih i energetskih objekata, asfaltnih
baza, objekata turističkog smeštaja i javnih skijališta, infrastrukturnih objekata,
skladišta industrijske robe i građevinskog materijala, vikendica, eksploataciju i
primarnu preradu mineralnih sirovina, obrazovanje objekata za upravljanje otpadom,
izgradnju naselja i širenje njihovih građevinskih područja, lov i ribolov,
formiranje šumskih i poljoprivrednih monokultura, primenu hemijskih sredstava i
druge radove i aktivnosti koji mogu imati značajan nepovoljan uticaj na prirodne i
druge vrednosti zaštićenog područja.
Režimi zaštite i granice delova zaštićenog područja sa različitim režimima
zaštite utvrđuju se aktom o proglašenju zaštićenog područja na osnovu studije
zaštite.
Režim zaštitne zone zaštićenog područja zabranjuje i ograničava radove i
aktivnosti za koje se (u postupku utvrđenim zakonom i drugim propisima) utvrdi da
mogu imati značajan nepovoljan uticaj na biološku raznovrsnost, vrednosti
geonasleđa i predela tog zaštićenog područja.
Vlada bliže propisuje režime zaštite, postupak i način njihovog određivanja i
objekte, radove i aktivnosti koji su zabranjeni ili ograničeni.
U nacionalnom parku mogu se, u skladu sa posebnim zakonom, zabraniti radovi i
aktivnosti koji su režimima zaštite iz ovog člana ograničeni.
Režim zaštite III stepena - proaktivna zaštita, sprovodi se na zaštićenom
području ili njegovom delu sa delimično izmenjenim i/ili izmenjenim ekosistemima,
predelima i objektima geonasleđa od naučnog i praktičnog značaja.
U III stepenu zaštite mogu se vršiti upravljačke intervencije u cilju restauracije,
revitalizacije i ukupnog unapređenja zaštićenog područja, razvoj sela i unapređenje
seoskih domaćinstava, uređenje objekata kulturno-istorijskog nasleđa i
tradicionalnog graditeljstva, očuvanje tradicionalnih delatnosti lokalnog
stanovništva, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora uz
potrebnu infrastrukturnu i drugu izgradnju.
Pripremila: Dragana Grudić, IV-3