Ekosistemi GP
Ovaj rezervat prirode odlikuje izuzetna raznovrsnost flore i faune. Čitavo područje se sastoji od bogato isprepletene mreže raznovrsnih ekosistema: vodenih, barskih, močvarnih, šumskih i livadskih. Dunav je glavno obeležje ovog rezervata a njegovi meandri, rukavci i ade stvaraju nesvakidašnju hidrografsku sliku. Zbog male nadmorske visine i blizine Dunava, biljni svet je uslovljen plavnim i podzemnim vodama. Florističko bogatstvo odlikuje preko 1000 biljnih vrsta. Dominantan uticaj imaju šumski ekosistemi tako da polovinu svih površina čine šume. Prisutne su ekološki vredne autohtone šumske zajednice, cesto nazivane i ritske šume. Deo je velikog ritskog kompleksa, pošto se na severu graniči sa madarskim Nacionalnim parkom "Dunav-Drava", dok se zapadno od Gornjeg podunavlja proteže hrvatski Kopački rit. Posmatrano u celini, predstavlja jedno od poslednjih velikih poplavnih podrucja na tlu evropskog kontinenta. Gornje Podunavlje – veliko plavno podrucje na severozapadu Vojvodine, predstavlja jednu od najocuvanijih ritsko-mocvarnih celina na toku Dunava kroz Srbiju. Kao važan centar biološke raznovrsnosti, od 2001. godine zaštićeno je kao Specijalni rezervat prirode (SRP).Rezervat prirode Gornje Podunavlje ima registrovanih 230 vrsta ptica što ga cini najraznovrsnijim staništem ptica u našoj zemlji. Od vrste ptica, najpoznatiji su orao belorepi (Heliaetus albicilla) - najveca ptica grabljivica srednje Evrope, crna roda (Ciconia nira) - vrsta proglašena za prirodnu retkost u Srbiji, veliki kormoran (Phalacrocorax carbo), kolonija caplji, divljih patki, divljih gusaka i dr. Sama konfiguracija terena i mala nadmorska visina u prirodnom rezervatu Gornje Podunavlje pogoduje stvaranju mnoštvo meandara, bara i jezera i periodicnom izlivanju Dunava, čime se stvaraju idealni uslovi za razvoj mnoštva vrsta riba. Ovo podrucje nastanjuje preko 50 slatkovodnih vrsta riba od kojih najpoznatiji su šaran (Cyprinos caprio), som (Silurus glanis), štuka (Esox lucius), smud (Sender lucopera) i druge vrste od kojih se neke nalaze na crvenoj listi beskičmenjaka Srbije, čime se stvara potreba za vodenjem racuna o obnavljanju i povećanju ribljeg fonda u prirodnom rezervatu.Od 51. vrste sisara, dominiraju sitni glodari, poput raznih vrsta miševa i voluharica, do predstavnika krupne divljači na čijem vrhu se nalazi jelen (Cervus elaphus).
Ekosistem šuma
Od drvenastih vrsta, najlepša i najvrednija je hrast lužnjak (Quercus robur). Od ostalih lišćara zastupljeni su: bela vrba (Salix alba), bela topola (Populus alba), crna topola (Populus nigra). Nizijske ritske šume dominiraju najvecim površinama u rezervatu i cine dom brojnim životinjskim vrstama: ritski jelen, srndac, divlja macka, divlja svinja, kuna, lisica, kuna, jazavac, orao belorepi, crna roda i dr.). Rezervat prirode Gornje Podunavlje u svetu uveliko je poznat po lovu i ribolovu. Pored ekonomskih funkcija koje se ogledaju u proizvodnji drvne mase, šume imaju i citav niz opšte korisnih funkcija, koje po znacaju višestruko nadmašuju ekonomske funkcije (vezivanje ugljen-dioksida iz atmosfere i umanjenje efekta staklene bašte, ublažavanje klimatskih promena, zaštita zemljišta od vodne i eolske erozije, zaštita oranica od prekomernog isušivanja, očuvanje biodiverziteta u šumskim i susednim eko-sistemima, očuvanje geno-fonda vrsta šumskog drveća i dr. šume hrasta lužnjaka se pretežno nalaze na podrucju šumskog gazdinstva iz Sremske Mitrovice, a u manjoj meri šumskih gazdinstava Novi Sad i Sombor. Predstavljaju krajnje istocno podrucje rasprostranjenja slavonskog hrasta lužnjaka. Selekcionisane sorte crnih topola i vrba se koriste za proizvodnju drveta u intenzivnim visoko produktivnim zasadima sa primenom agrotehničkih mera različitog intenziteta. Prirodne sastojine ove vrste grade na ogranicenim površinama u ritskim nezašticenim područjima poloja reka Dunava, Tise, Save, Tamiša i drugih.
Ekosistem močvara
Sama konfiguracija terena i mala nadmorska visina u prirodnom rezervatu Gornje Podunavlje pogoduje stvaranju mnoštvo meandara, bara i jezera i periodicnom izlivanju Dunava, cime se stvaraju idealni uslovi za razvoj mnoštva vrsta riba. Ovo područje nastanjuje preko 50 slatkovodnih vrsta riba od kojih najpoznatiji su šaran (Cyprinos caprio), som (Silurus glanis), štuka (Esox lucius), smuđ (Sender lucopera) i druge vrste od kojih se neke nalaze na crvenoj listi beskičmenjaka Srbije, cime se stvara potreba za vođenjem racuna o obnavljanju i povećanju ribljeg fonda u prirodnom rezervatu. Osnovne prirodne odlike močvarnih staništa čine biljne zajednice više vrsta vodene socivice, šaši, oštrica, belog i žutog lokvanja, mocvarne perunike, trske i rogoza. Tokom proleca i leta ploveća vegetacija predstavlja mesta za gneždenje brojnih vrsta, medu njima sive guske, patke njorke i belobrade cigre. Ubrzanim zarastanjem otvorenih vodenih površina i širenjem invazivnih vrsta, onemogućeni su prirodni ciklusi ishrane i razmnožavanja brojnih vrsta koje naseljavaju ova staništa. Verujemo da ce se ptice vratiti kada se bare ponovo ispune vodom.Povećanjem površina pod otvorenom vodom obnovice se mozaičnost prirodnih staništa – vlažnih livada, slatina i bara. Revitalizacija ce doprineti očuvanju prirodnosti podrucja, unapređenju statusa zaštite pojedinih vrsta i tako doprineti razvoju održivog turizma i lokalnih zajednica.
Ekosistem reke Dunav
Kod Bačkog Monoštora i Apatina, pa sve do Sente, na deset hiljada hektara, pruža se sistem rezervata Gornje Podunavlje, jedinstven po bogatoj i raznovrsnoj vegetaciji. Ovde se mogu naći hrast lužnjak, crni jov, jasenovi i bela vrba kao i srndaći, divlje svinje i mufloni zbog čega je čitav kraj izuzetno popularan u lovnom turizmu. U Gornjem podunavlju nalazi se i jedanaest spomenika prirode. U celom ekosistemu Dunava živi oko 4000 životinjskih i 1000 biljnih vrsta. Od ribljih vrsta najčešće se mogu uočiti šaran, karaš, deverika, bodorka, linjak, kao i mnoge druge.
Pripremila: Biljana Vuletić, IV-3
