Batinska bitka
Batinska bitka je vođena između jedinica Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije i Crvene armije sa jedne strane i jedinica Vermahta i njegovih saveznika sa druge strane, 11. i 19. novembra 1944. godine. NOVJ uz pomoć Crvene armije, odnela je pobedu.
Pozadina
Početkom novembra 1944. oslobođeni su Beograd, Banat i Bačka, dok je u Sremu formiran Sremski front. Glavnina nemačke armija E je bila daleko zaostala, a njena prethodnica se probijala kroz Sandžak. Time su se pred jedinicama Crvene armije otvorile široke ofanzivne perspektive. Sovjetska Vrhovna komanda odlučila je da iskoristi relativnu slabost nemačkih snaga pred svojim levim krilom. Odlučila je da forsira Dunav i prodre u jugozapadnu Mađarsku. Prodorom po levoj strani Drave dodatno bi se produbila kriza nemačke odbrane Balkana (Grupe armija F) i ugrozila Austrija sa juga, a prodorom zapadnom stranom uz Dunav ugrozila bi se Budimpešta i Austrija sa zapada. Iako relativno malobrojna formacija, ona je tokom zajedničkih operacija sa NOVJ uspela značajno da dobije u prednosti u odnosu na snage nemačke Grupe armija F. Sovjetska komanda se stoga odlučila da dalje koristi stečeno preimućstvo, i forsira Dunav u oblasti Baranje. Snage 75. streljačkog korpusa 57. armije i tek osnovane 51. vojvođanske divizije NOVJ su se rasporedile na levoj obali Dunava od Baje do Bačke Palanke. Sa druge strane Vermaht je rasporedio diviziju Brandenburg od ušća Drave do Batine, a od Batine do Baje novoformiranu 31. mađarsku SS diviziju Lombard, pojačanu mađarskim fašistima.
Razvoj i značaj bitke
Kombinovane nemačke snage u početku
batinske operacije brojale su preko 30.000 vojnika, a na kraju preko 60.000 vojnika. Nad njima je komandu preuzeo
štab Druge
oklopne armije, koji je svoje korpuse u Jugoslaviji postepeno predavao Grupi armija E. Navedene sovjetske i jugoslovenske
snage imale su zadatak da energičnim napadom na osovinske snage forsirsaju Dunav, stvore i
odbrane mostobran.
Tokom bitke, obe strane energično su dopremale dodatne snage. Jedinice na Sremskom frontu
(Prvi proleterski korpus i 68. streljački korpus Crvene armije) imale su zadatak da snažnim pritiskom vežu nemačke snage
pred sobom, i onemoguće njihovo prebacivanje u Baranju.
Jedinice Crvene armije morale su da osiguraju prelazak na drugu stranu Dunava kako bi obezbedili liniju do Nađkanjiže i
Sekešfehervara i tako opkolili Budimpeštu.
Planirano je da 75. streljački korpus uz pomoć jedinica iz zone Apatina pređe Dunav u predelu Batine. Levo krilo 75.
korpusa
južno od Apatina čuvala bi 299. divizija, a desno krilo kod Bezdana 734. puk 233. divizije i 8.
brigada 51. vojvođanske divizije.
Prva grupa je morala da uspostavi mostobran između Batine i Apatina, otvoriviši put ostatku 3. ukrajinskog ftonta ka
Pečuju i Sekešfehervaru. i da do 15. novembra stigne do linije Topolje-Kneževi Vinogradi-Bilje.
Jedinice 51. divizije NOVJ su trebale da nastave kretanje duž Drave i da oslobode Baranju.
Tokom novembra 1944. jedinice 57. armije Crvene armije i 12. korpusa NOVJ uspele su da odbrane i prošire mostobrane u Baranji,
uprkos ogorčenom otporu, prvenstveno divizije Brandenburg. S obzirom da je NOVJ uspešno
zadržala nemačke snage Komande Jugoistoka (Grupe armija F), nemačka Vrhovna komanda bila je prinuđena da na ovaj front
dovlači snage Grupe armija C iz severne Italije (44. i 71. diviziju). Međutim, sovjetska komanda
uspešno je iskoristila ostvareni prodor, obezbedila prelaze i umaširala trupama pod komandom Trećeg ukrajinskog fronta. Pod njegovu
komandu su stavljene, pored 57. armije, 46. armija, zatim 6. tenkovska, 4. gardijska, 9. gardijska,
26, 27. i Prva bugarska armija. Ove snage ostvarile su prodor uz Dravu i uz Dunav, odsekavši i, uz sadejstvo Drugog ukrajinskog
fronta, opkolilii Budimpeštu. 
Time stvorena kriza nemačke odbrane bila je glavni motiv nemačkih protivudara. Nemci su bili prisiljeni da privlače trupe sa ostalih
frontova (4. SS oklopni korpus sa Visle, 6. SS oklopnu armiju iz Ardena).
Poslednja nemačka ofanziva (Frilingservahen) marta 1945, okončana je neuspehom, i usledio je krah nemačkih snaga na svim
frontovima.
U bici kod Batine učestvuju i jedinice NOVJ, odnosno 51. (vojvođanska) divizija, koja je formirana 31. oktobra 1944. godine, pod imenom
"3. vojvođanska narodnooslobodilačka udarna divizija",
ali je već 13. novembra 1944. godine, promenila ime u "51. vojvođansku narodno oslobodilačku udarnu diviziju".
Za razliku od ostalih "vojvođanskih divizija" koje to bile samo po imenu, jer su im je sastav činili uglavnom Srbi iz Bosne i Hercegovine,
51. (vojvođanska) divizija NOVJ je popunjena ljudstvom sa prostora Srema, Bačke i Banata,
a samo manjim delom iz Bosanske Krajine.
Divizija je posle konačne popune imala u svom sastavu 9.582 borca.
Posledice
Operacija Crvene armije uz pomoć jugoslovenskih, bugarskih i rumunskih snaga, okončana je velikim uspehom.
Batinska bitka je značajno pomerila front napred, u dubinu nemačkih snaga.
Time je uslovila nemačku odbranu da dovlači nove snage, u cilju da popuni ovaj deo razbijenog fronta i na taj način slabila
još više već ranjivu nemačku odbranu. U bici je za 18 dana novembra 1944. godine, poginulo 1.885 vojnika,
a od toga su gubici Crvene armije bili 1.237 poginulih boraca, a 648 iz redova NOVJ. Batinska bitka je efektna pobeda
antifašističkih snaga uz velike gubitke na obe strane.
Literatura
- Božić Nikola: Batinska bitka, 1978. godine
- Brčko Abadan: Vojna encikolpedija, Prvi tom, 1970. godine
- Pavlović Momčilo, Đurić Đorđe: Istorija za 3. i 4. razred gimnazije prirodno-matematičkog smera, 2012. godine
Linkovi
Pripremio: Nikola Paravina IV-5
