AUSTROUGARI U GORNJEM PODUNAVLJU
Ime Vojvodina se na različite načine javljalo tokom XIX i XX veka. Nju je osmislila kulturna i politička elita Srba u južnoj Ugarskoj u XIX veku. Današnja AP Vojvodina svoje ime vodi od Majske skupštine održane u Sremskim Karlovcima od 1. do 3. maja (po gregorijanskom kalendaru 13-15. maja), kada su poslanici proglasili Srpsku Vojvodinu. Ideja stvaranja
Vojvodine kao autonomne srpske oblasti u okviru Habzburškog carstva datira još od doseljenja Srba pod vođstvom Arsenija III Čarnojevića, a izneta je prvi put na narodno-crkvenom saboru u Baji 1694. godine. Na saboru u Temišvaru 1790. formulisan je glavni zahtev da se Srbima na osnovu njihovih privilegija odredi posebna teritorija, do čega je došlo u periodu između 1849. i 1860. godine. Tada formirano Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat je samo imenom bilo srpsko, jer je u njemu živelo najviše Rumuna, zvanični jezik je bio nemački, a sedište u Temišvaru.
Značaj Karlovačkog mira 1699.
Karlovački mir bio je presudan po Srbe. Oni su više od dva veka, sve do 1918. godine ostali u Habzburškoj monarhiji. Ovi Srbi nisu mislili da
ovde definitivno ostanu, nego su se nadali da će se vratiti u svoju otadžbinu, na svoja stara ognjišta.
Dolazak pećkog patrijarha, većeg broja episkopa i igumana značajnih manastira, kao i uglednih i bogatih trgovaca
i zanatlija u "velikoj seobi" 1690. godine uz dobijene "privilegije" od strane Leopolda Prvog, austrijskog vladara, uticali su
na to da Srbi postanu značajna činjenica političkog i društvenog razvoja Ugarske u XVIII veku.
Naseljavanje Nemaca u Bačkoj
Bačka je ubrzo dobila nova velika naselja. Naročito snažnu kolonizaciju Nemaca u Bačkoj sprovodio je grof Anton Gražalković. On je 1750. godine počeo sa naseljavanjem Nemaca u Apatinu. Ovo naselje nastalo je na mestu ranijeg srpskog naselja Bukčinovca. Srbi iz Bukčinovca prebačeni su u Stapar. Pored Nemaca naseljeno je u Apatin i malo Mađara, Čeha, pa i Francuza. Vec 1762. imao je Apatin oko 600 porodica i bio jako zanatlijsko naselje. Nemci su i trgovinu držali u svojim rukama. Već 1760. Apatin je postao trgovište, a 1768. gotovo polovina stanovništva bavila se zanatima. Tako je postao i polazna tačka za naseljavanje Nemaca u Bačkoj.
Istovremeno sa Apatinom naselio je Gražalković Nemcima i Bukin, Odžake i Kolut. Još 1763. nalazilo se u Bukinu, zajedno sa Nemcima, dvadesetak srpskih porodica. 1756. naseljeno je Nemcima srpsko selo Odžaci, a 1757. naseljen je Nemcima Kolut.
Naseljavanje Mađara u Bačkoj
Sa naseljavanjem Mađara u Bačkoj počeo je katolički nadbiskup grof Imre Čaki, naseljavajući ih po dobrima svoje nadbiskupije. 1731. godine naseljeni su Mađari u Jankovac, Mateovac, Meljkut, Janoshalmu i Almas. 1745. godine naseljeni su u Senti sa Mađarima i mnogi Slovaci. 1748. naseljen je Mađarima Bezdan. Najviše zasluga za naseljavanje Mađara u Bačku imao je grof Gražalković. On je žaleo ne samo da u ovom kraju poveća broj Mađara, nego i da razbije srpsku etničku masu. Sa njegovim planom svakako se nije saglasio dvor, ali je on ipak pristupio naseljavanju Mađara u Bačkoj. Prvo je naselio Mađare u Kulu 1749; 1750. naselio ih je i u Topolu. 1740. i kasnije 1752. naseljen je Mađarima Miletić, koji je 1758. dobio i svoju autonomnu upravu.
Naseljavanje Mađara na područje ranije graničarske teritorije nastaje posle ukidanja Potiske granice. Od 1751. do 1753. naseljavaju se Mađari u Adu i Mol. Od 1750. do 1762. naselio je
Gražalković Bezdan sa 280 mađarskih i slovačkih porodica, Topolu sa 160, a Veprovac sa 80 mađarskih porodica, Kupusinu sa 160, Novo Karavukovo sa 80, Doroslovo sa 160, a Ćonoplju sa 170
mađarskih i šokačkih porodica.
Literatura
- Milan Mićić, dr Tibor Pal, Kalman Kuntić, dr. Zoltan Mesaroš: Koliko se poznajemo - iz istorije nacionalnih zajednica Vojvodine
- Pavlović Momčilo, Đurić Đorđe: Istorija za 3. i 4. razred gimnazije prirodno-matematičkog smera, 2012. godine
Linkovi
Pripremila: Perić Angelina, IV-4
