Romsko naselje u Bačkom Monoštoru
Uvod
Bački Monoštor je selo od 4000 stanovnika u blizini Sombora. 15% njegovog stanovništva (600) čini romska
etnička manjina, koji žive na periferiji sela, u romskom naselju. Najveći broj stanovnika ovog naselja se izdržava
od fizičkog rada tj. od nadnica.
U Bačkom Monoštoru postoji osnovna škola "22. Oktobar" koju godišnje pohađa od 400-500 učenika
od prvog do osmog razreda na srpskom jeziku. Od tog broja, 70-90 učenika godišnje budu Romi. Ipak, kako se približavaju
stariji razredi broj romske dece se vidno smanjuje, tako da svega 2-3 stignu do osmog razreda i završe osnovnu školu, dok
ostala deca napuštaju školske klupe u nižim razredima osnovne škole, te budu prepuštena sami sebi i ulici.
Razlozi napuštanja školskih klupa u nižim razredima osnovne škole su:
- socijalno-ekonomski položaj porodice koji je vrlo nizak
- etnička distanca u sredini
- patrijahalni odgoj dece
- jezička barijera u nižim razredima
Zbog neobrazovanosti nisu kadar i ne mogu da zasnuju stalni radni odnos, ne mogu da izbegnu neimaštinu i siromaštvo, te se nalaze u "začaranom krugu" iz kojeg je jako teško naći izlaz. Najugroženiju kategoriju romske populacije čine stari Romi koji zbog navedenih razloga nikada nisu bili u radnom odnosu, nisu bili osigurani, te nemaju zarađene penzije niti bilo koja druga primanja koja bi im obezbeđivala lagodnu i bezbrižnu starost, a neretko i žive sami u trošnim kućama.
Socijalna zaštita
Sadašnji sistem socijalne zaštite počiva na Zakonu o socijalnoj zaštiti i obezbeđenju socijalne sigurnosti građana, te u smislu ovog zakona obezbeđna prava su: materijalno obezbeđenje, dodatak za pomoć i negu drugog lica, pomoć za osposobljavanje za rad, pomoć u kući, dnevni boravak, smeštaj u drugu porodicu ili ustanovu i usluge socijalnog rada.
Stanje starih Roma
Romi, koji čine 5% od ukupne
populacije u Srbiji predstavljaju marginalizovani i najsiromašniji deo
stanovništva. Romsko stanovništvo je čak 10 puta siromašnije od opšte populacije (60,5% u odnosu na 6%).
Današnji stari Romi su zbog specifičnosti zanimanja kojim su se se bavili učestalo menjali mesto
prebivališta, nisu pohađali školu, nisu bili socijalno osigurani, te sada kada nisu više sposobni za rad
prepušteni su sami sebi bez ikakve pomoći. Ovi ljudi žive u romskom naselju koje je fizički odvojeno od
sela, poseduju registrovanu medicinsku dokumentaciju, ali ne koriste preventivne usluge medicinske
ustanove zbog tradicionalno-kulturoloških razloga koje u ovom slučaju kao rezultat proizvodi određeni
vid samoizolovanosti.
Stoga postoji namera da se organizuje klub u Bačkom Monoštoru gde bi se stari Romi, stariji od 60
godina, okupljali u slobodno vreme, gde bi se za stare Romkinje u toplom i prijatnom ambijentu
organizovale radionice i kursevi štrikanja i vezenja. Takođe, jednom mesečno organizovali bi se
specijalni događaji druženja sa drugim organizacijama, a takmičenja u kuvanju omiljenih tradicionalnih
jela pomogla bi im da se socijalizuju, međusobno druže i pomažu, te vrate na trenutak radost i osmeh na
licu kao u njihova najsrećnija vremena. Isto tako, bi organiovali i gerontodomaćice koje bi im pomagale
u održavanju domaćinstva, čišćenju kuće, održavanju bašte, cepanju drva za ogrev i drugih domaćinskih
poslova.
Dekada Roma 2005-2015
Međunarodna inicijativa, prva te vrste, u okviru koje su se vlade Centralne i Jugoistočne Evrope
obavezale da, u regionalnim okvirima, deluju na unapređivanju socijalno-ekonomskog statusa i inkluziji
Roma. Za sprovođenje ovog programa na lokalnom nivou je u maju 2005. odabran Zoran Kalonjoš iz
Bačkog Monoštora, kao koordinator za romska pitanja.
Za vreme ovog programa ostvareno je, izmedju ostalog, i sledeće: projekat osnovnog obrazovanja
odraslih Roma, a saradnjom sa monoštorskim Brodogradilištem održani su kursevi stručnog usavršavanja
i obezbeđene su stipendije romskim učenicima
Tehničke škole u Apatinu za smer brodomontera.
Zanimljivosti
- Ovde je 60ih godina prošlog veka sniman film "Skupljači perja"
- U zadnjih par godina izgrađena je fontana i mini park
- 2009. godine je u decembru u Osnovnoj Školi "22. Oktobar" u Bačkom Monoštoru izveden romski Etno dan u 4 odeljenja, a u petom srpski.
- 2013. godine 08. aprila povodom Svetskog dana Roma održan je program u Dečijem odeljenju Gradske biblioteke, a u Maloj galeriji Kulturnog centra "Laza Kostic" je otvorena izložba radova Zorana Tairovića.
Izvori
- http://www.soinfo.org/
- http://www.romadecade.org/
- http://www.vojvodina-hrc.org/sr/o-22-oktobar-baki-monotor
