Položaj Hidrografija	Stanovništvo Priroda Istorija Stari zanati	Privreda

Bezdan

Istorija

Popularno nazvan vodeno naselje (do njega se stiže samo mostovima), okružen vodenim tokovima, Bezdan je lociran u opštini Sombor, u zapadno-bačkom okrugu (tačnije, 18km od Sombora). Arheološka nalazišta u Bezdanu i okolini govore o tome da se čovek ovde nastanio pre 6000 godina. Najstarije nalazište je Zelena humka. Na lokalitetima u južnom delu naselja i kod Zelene humke otkrivena su pod zemljom naselja sa raznim građevinskim objektima, posuđe od pečene zemlje, kao i alatke od uglačanog kamena. U IX veku dolazi do značajnih ekonomsko-društvenih promena na ovom području zbog doseljavanja Mađara. Selo je bilo u vlasništvu mnogih zemljoposednika. Nakon poraza u Mohačkoj bici, Mađari su se povukli prema severu, a ove prostore naselili su Srbi.Bezdan se u pisanim dokumentima prvi put pominje 1579.g. Tada je u selu živelo 10 porodica. Po nekim podacima, selo je 1593. godine razrušeno od strane Tatara. Doseljenici srpske i hrvatske nacionalnosti ponovo osnivaju selo u XVIII veku. Prema legendi, jedne godine im je uginulo mnogo ovaca i stanovnici sela su se zakleli da će podići kapelu ako uspeju da prevaziđu ovaj problem. Kada je nesreća prošla, podignuta je kapela Svete Trojice, koja je najstariji sačuvani rimokatolički spomenik u Vojvodini koji je podigao narod. 1742. godine Mađarska kraljevska komora na ovom prostoru naseljava 60 mađarskih rimokatoličkih porodica iz županija Tolna, Baranja, Vesprem i Šomođ. Već sledeće godine izabrana je uprava sela, a 1746. obavljen je popis stanovništva po kom je u Bezdanu živelo 1492 stanovika. 10. aprila 1772.g. carica Marija Terezija potpisuje povelju slobodne varošice Bezdan. 1831. godine u epidemiji kolere umrlo je mnogo ljudi i nužda je stanovnike sela naterala na osnivanje prve apoteke, koja se nalazila na mestu današnje. Zakon o školstvu donet je 1870. godine prema kom je školom upravljao školski odbor, a neposredni rukovodilac bio je direktor škole. 1890.g. Bezdan ima najveći broj stanovnika u svojoj istoriji, ukupno 8366. Prvi svetski rat prekinuo je dotadašnji život u Bezdanu, njegov privredni i kulturni razvoj. Krajem 1918.g. nastalo je dvovlašće. Naredbe i uputstva su stizala i iz Budimpešte i iz komande Srpske kraljevske vojske, ali ubrzo je proglašeno da ovaj predeo, zajedno sa Bezdanom ulazi u sastav Kraljevine SHS. Od 1920. godine matične knjige se vode na srpskom jeziku. U Drugom svetskom ratu, Bezdan je pripadao Mađarskoj, ali posle rata opet ulazi u sastav Jugoslavije.

Stanovništvo

Zbog svoje istorije, Bezdan je vrlo etnički šaroliko mesto. Međutim, najveći deo stanovništva čine Mađari (56,67%), zatim Srbi (23,86%), Hrvati (8,05%), Jugosloveni (2,67%), Romi (0,95%) i tako dalje... U ovom selu žive čak i Rusi, Bugari, Makedonci, kao i Slovenci. Prema popisu iz 2002. godine u Bezdanu živi 5507 stanovnika.

Kultura i običaji

Pošto je Bezdan etnički vrlo raznoliko selo, ovde se prepliće niz kultura i običaja. Slave se i katolički i pravoslavni praznici, sa izraženom tradicijom i poštovanjem narodnih običaja. U odnosu na ostale praznike, uz Božić se zadržalo najviše narodnih običaja koji se održavaju i dan-danas. Najznačajniji su polaganje badnjaka, zastiranje domova slamom, kvocanje i pijukanje, mešenje česnice, pečenje pečenice, položajnik. Ovi običaji se poštuju širom Srbije, pa tako i ovde. U Bezdanu se tokom godine održava niz kulturnih manifestacija koji doprinose buđenju nacionalne i kulturne svesti, kao i uzdizanju kulture uopšte. Svake godine od polovine septembra do polovina oktobra održavaju se takozvani Bezdanski pozorišni dani na kojima se prikazuje niz pozorišnih predstava iz Bezdana i okoline, na mađarskom i srpskom jeziku. Jos od 1900. godine u Bezdanu aktivno radi čitaonica koja je mnogo puta bila rušena i paljena u ratovima, ali i dalje opstaje. Najistaknutiji donator bezdanskoj biblioteci bio je gospodin Jakob Kelč, koji je redovno poklanjao knjige biblioteci, kao i novac za nabavku knjiga. Iz njegovog nasledstva za bezdansku čitaonicu izdvojeno je preko 4000 knjiga. Bitno je istaći i gospođu Rozaliju Holpert, koja je bila poznata po svojim ručnim radovima koji je podelila i sa drugima. Osnovala je udruženje Piros rosza (Crvena ruža). Udruženje se, pored izrade ručnog rada, bavi i čuvanjem i negovanjem starih recepata. Učestvovali su na brojnim manifestacijama, a osvojili su čak 36 prvih mesta.

Linkovi

Pripremila: Sadžakov Smiljana, IV-1