RIBARI STAROG APATINA
Jedno od najstarijih zanimanja Gornjeg Podunavlja jeste ribolov. Posebno se ističe Apatin čiji ribari su stekli svetsku slavu zahvaljujući močvarama koje su bile bogate ribom. Ribari starog Apatina se spominju od davnina, a prvi zapisi o njihovim ribarskim podvizima javljaju se još u dokumentima iz srednjeg veka.
Godine 1748. je počela kolonizacija Nemaca u Apatinu, gde se u velikom broju naseljavaju profesionalni ribari sa Rajne i gornjeg toka Dunava. Oni donose savremenije ribarske alate, među kojima je i velika ribarska mreža sa kojom su postizali veliki ulov ribe. O tome niko nije mogao ni da sanja. Tada se ubrzo širi ribarski zanat i već krajem 18. veka postojalo je više od 200 kvalifikovanih ribara sa većim brojem pomoćnih radnika. Postojalo je ukupno 400 ribarskih porodica koje su živele od ribarskih prihoda, a dugi niz godina Apatin se održao na prvom mestu po broju zaposlenih ribara sa najvećom količinom ulovljene ribe.
Značaj apatinskih ribara
Gotovo svakog dana na apatinsko pristanište pristizale su velike grupe ribara sa čamcima koje su natovarili ulovljenom ribom. U Apatinu se takođe nalazio i glavni otkupni centar iz koga su sveže ulovljenom ribom snadbevana obližnja naselja i gradovi, kao i vojne posade. U specijano izgrađenim lađama ribaricama (tikvarama) su se smeštali viškovi ribe ili se u njima riba transportovala do ostalih podunavskih tržišta. Pošto su velike količine ulovljene ribe svakodnevno pristizale u Ribarsku centralu, organizovan je otkup i stvorena efikasna trgovačka mreža. Tako je Apatin ubrzo postao jedan od najznačajnijih i najvećih trgovačkih centara na Dunavu za prodaju ribe.
Zbog velikog broja ribara i razvijenog ribarskog zanata, carica Marija Terezija je apatinskim ribarima dodelila esnafske privilegije na velikoj svečanosti u Apatinu, u prisustvu vladinih velikodostojnika iz Beča 18. 03. 1773. godine, svečanom predajom diplome esnafskih prava, overenu caričinim pečatom.
Ribari su imali veoma veliku i značajnu ulogu u javnom i društvenom životu starog Apatina. Kuća svakog ribara bila je obeležena amblemom ceha, sa duborezom ribe na ulaznim vratima. Na Petrovdan svake godine (29. jula) su se priređivale ribarske svečanosti koje su trajale tri dana. Koliko je bio veliki ugled apatinskih ribara i značaj tadašnjeg ribolova, najbolje potvrđuje povelja cara Franje I Habsburga od 16. 04. 1830. kojom apatinskim ribarima daje specijalno pravo i privilegiju da organizuju ribolov na Dunavu od Mohača do Oršave u Rumuniji.
Prema podacima profesora Plančića još u XIX veku od Pančeva do Mohača godišnji ulov iznosio je skoro neverovatan iznos od 22 miliona kilograma ribe. Od tog iznosa jedna trećina bila je sa područja Apatina, gde su se nalazile najbogatije močvare sa najvećim brojem ribara.
Građenje odbrambenih nasipa
Ovaj zlatni vek cvetajućeg i zaista bogatog ribolova na Dunavu počinje da opada u drugoj polovini XIX veka kada se grade odbrambeni nasipi, odnosno bentovi, koji smanjuju plavne površine. Nakon velikih melioracija koje su trajale preko stotinu godina, Dunav je postepeno sabijan među bentove i najveći deo nekadašnjih močvara zauvek je nestao. Drastičnim smanjivanjem vodenih površina, nestala su i prirodna mrestilišta za obnovu riblje mlađi, a time je uništena i baza masovnog ribarstva na Dunavu.
Literatura
- Milan Bukvić: Apatin kroz vekove
- Tomislav Šimunović: Apatinski alasi
Pripremila: Ines Pašti, IV-4
