Mekušci
Sepioteuthis sepioidea
Sistematika
- Carstvo: Animalia
- Tip: Mollusca
- Klase: Caudofoveata, Aplacophora, Polyplacophora, Monoplacophora, Bivalvia, Scaphopoda, Gastropoda, Cephalopoda, Rostroconchia, Helcionelloida
Uopšteno o mekušcima:
Mekušci su vodene, ređe kopnene životinje, sa mekim [lat. mollis = mekan] telom i ljušturom koja ga štiti. Svaka klasa mekušaca ima poseban plan građe, ali sve klase imaju zajedničke sledeće osobine:
Morfologija mekušaca:
Glava je više ili manje jasno odvojena od tela i na njoj se nalaze čula (par tentakula - pipaka sa ocelama tj. prostim očima) i usni otvor. U usnom otvoru je radula (trenica), koja je građena od zubića za usitnjavanje hrane. Iza usnog otvora je ždrelo, koje se dalje nastavlja na jednjak, srednje crevo u koje se uliva par žlezda - jetra. Od srednjeg creva se nastavlja zadnje crevo, koje se analnim otvorom izliva u plaštanu duplju. Crevo je smešteno u trbušnoj kesi koja se nalazi na leđnoj, zadnjoj strani tela. Plašt je kožni nabor koji obavija trbušnu kesu i zatvara plaštanu duplju. U toj duplji su škrge, analni otvor i otvori metanefridija i polnih odvoda. Na trbušnoj strani tela se nalazi stopalo koje služi za kretanje. Plašt luči ljušturu koja potpuno ili delimično pokriva telo. Svi ovi delovi tela mogu da kod različitih klasa mekušaca budu izmenjeni, a neki mogu i da nedostaju.
Krvni sistem je otvoren što znači da se krv izliva u šupljine oko organa, odnosno da ne postoji kapilarna razmena materija. Krv (hemolimfa) iz škrga dospeva u pretkomore srca, a iz njih u komoru. Iz komore polazi aorta koja krv raznosi do šupljina oko organa i tkiva, odakle se arterijama dovodi ponovo u škrge. Tako krozsrce prolazi samo oksigenisana krv.
Nervni sistem je ganglionaran, čini ga nekoliko pari ganglija: glavene, stopaone, bočne (nalaze se bočno od creva) i stomačne. Sve ganglije su međusobno povezane i od njih polaze nervi za sve organe.
Respiraciju obavljaju škrgama (ktenidijama) koja se nalaze u plaštanoj duplji. Voda ulazi u plaštanu duplju zahvaljujući radu treplji na škržnim filamentima, a po obavljenoj razmeni gasova izlazi kroz izlazni sifon u spoljašnju sredinu. Kopneni mekušci dišu preko unutrašnje površine plaštane duplje koja sadrži mrežu krvnih sudova.
Polne žlezde smeštene su u trbušnoj kesi u celomu, sa odvodima do plaštane duplje. Kod nekih predstavnika mekušaca je zastupljen hermafroditizam.
Razmnožavanje i razvoj mekušaca
Večina školjki, svi glavonošci i mnogi puževi su odvojenih spolova. Dvospolci su puno ređi nego što se to ranije pretpostavljalo. Razmnožavanje se najćešče odvija vantelesno, u vodi u koju se ispuštaju jajašca i spermiji, ali je kod viših mekušaca pravilo razmnožvanja unutar tela. Razvoj se najčešće odvija kroz stadij larve. Izuzetak su glavonošci, kod kojih se na jajetu diskoidnim brazdanjem gradi embrij. Neki mekušci se brinu za leglo, a neke vrste iz razreda Monoplacophora zadržavaju embrije do valjenja u plaštanoj šupljini.
Krvotok
Krvotok se prvi put javlja kod mekušaca i to je pravi evolucioni napredak u građi tela životinja. Mekušci imaju otvoren krvotok. Krvne se žile na određenim mestima prekidaju, krv se izleva u šuplje prostore između organa. Stanice iz krvi preuzimaju kiseonik i hranjive materije, a predaju štetne materije koje krv odnosi do organa za izlučivanje.
Sistem za varenje kod mekušaca
Sistem za varenje započinje u ustima. U usnoj se šupljini nalazi trenica ili radula, hitinska membrana s brojnim zubićima. Ona služi za usitnjavanje hrane. Usitnjena hrana dolazi preko ždrela i jednjaka u želudac. Na želudac se nastavlja crevo uz koje je vezana žlezda. Crevo se završava crevnim otvorom. Hranjive materije preuzima krv i raznosi ih po telu, a neprobavljene materije se izlučuju kroz crevni otvor.
Literatura:
- "Zoologija Invertebrata II deo " - Miloje Krunić
- "Kako žive životinje " - Alfred Edmund Brem
Linkovi:
Pripremila: Ružić Milana, IV-3
