Mostonga
Mostonga je 
reka u Bačkoj, leva pritoka Dunava, duga 70 km. Tok je bio dug 92 km, ali je zbog velikih radovana na njemu,
skraćen i pretvoren u niz tokova. Izvire iz Močvarnog predela pored zaseoka Nenadići pored Sombora i teče na jug paralelno sa Dunavom.
Nekada je Mostonga bila snažna i moćna reka, bogatog sliva i veća nego danas. Često se izlivala iz korita i plavila imanja stanovnicima praveći
velike štete. Bila je bogata ribom. Tekla je uporedo sa Dunavom presecajući uzduž Baćku čitavih 105 km, dajući život ribarima, paorima i svoj sili
sveta što je naseljavala njenu krivudavu obalu. U prošlosti su se na Mostongi nalazila toliko velika ostrvca da se na njima mogla ulogoriti vojska. Još u kasnom srednjem veku su
se kuće u Somboru gradile na višim delovima, a mostom preko Mostongde bio je spojen vladarev dvorac sa ostalim delom Sombora koji je bio prilično močvaran.
Finansijskom pomoći nadbiskupa Petra Valde korito Mostonge je produbljeno tako da je postala plovna za brodove. Na njoj je napravljeno nekoliko kanala koji su je skratili. Najviše je na njen tok uticala
izgradnja Velikog bačkog kanala 1802. nakon čega je prestala biti plovna, čak se opisuje da je nestala. Danas je Mostonga nešto više od potoka, ali često presuši. Svemu tome je dodatno doprinela izgradnje kanala Dunav-Tisa-Dunav.
Tok
Izvirala je kod Riđice, kao mala i neugledna reka, da bi se ispod Gakova njeno korito produbilo i proširilo. Tako proširena i produbljena ostala je sve do ušća u Dunav kod Mladenova.
Meandrirala je stvarala mnoštvo rukavaca, potoka i bara unutar kojih su se zadržavala ostrvca pod šumama, pašnjacima, livadama i oranicama. Plavila je obale, obogaćujući plodnost njiva, ali mnogo puta je odnosila dugo ulagani trud,
upropašćavajući useve. Tada su ljudi gladovali, pozajmljivali žito od države, zaduživali se, sve sa nadom da ih Mostonga sledeće godine neće iznenaditi. Prolaskom kroz zapadnu periferiju Sombora, Mostonga se kanališe po prvi put i postaje deo Velikog bačkog kanala.
Reka dalje nastavlja ka jugu i Čičovima. Malo nizvodnije kod Prigrevice je kanalisana narednih 25 km, prolazi pored Doroslova i Srpskog Miletića te čini deo kanala Dunav-Tisa-Dunav. Severozapadno od Odžaka odvaja se od kanala Dunav-Tisa-Dunav, ali
je i dalje kanalisana. U ovom delu reka pravi velike krivine, koje počinju u Srpskom Miletiću, a završavaju se kod Karavukova na delu koji ga odvaja od kanala Dunav-Tisa-Dunav. U ovom delu Mostonga je direktno povezana na drugi kanal ka Dunavu,
koji počinje od Karavukova. Nakon Karavukova ona postaje deo kanala Bački Petrovac-Karavukovo kanala te kao takva prolazi pored Deronja i Bača. Dalje nastavlja na jug, razdvaja se na dva kraka i stvara mali trougao na ušću u Dunav. Ide ka Močvarnom delu Mladenova, zapadno od Bačke Palanke i
uliva se kod velikog meandra Šarengradske ade. Od izvora , pa do utoka, vekovima su za nju vezivani događaji, a tuda su prošli brojni narodi: Rimljani, Sloveni, Huni, Nemci... Neki su se zadržavali dugo, a drugi samo da predahnu.
Pripremila: Bojana Topalov, IV-3
